W układzie kalkulacyjnym stosuje się pojęcie technicznego kosztu wytworzenia, które oznacza sumę kosztów bezpośrednich powiększoną o ogólne koszty wytworzenia, np. koszty wydziałowe.
Układ analityczno-ekonomiczny grupuje koszty z różnych punktów widzenia. W układzie tym wyodrębnia się między innymi koszty proste i złożone, koszty stałe i zmienne, koszty rzeczowe i osobowe oraz koszty zależne i niezależne.
Koszty proste obejmują niepodzielne i jednorodne pozycje kosztów (np. materiały, amortyzacja), czego przykładem jest większość kosztów w układzie rodzajowym. Koszty złożone składają się z kilku elementów kosztów prostych, a można do nich zaliczyć koszty remontów, koszty sprzedaży, koszty ogólnozakładowe, które obejmują materiały, wynagrodzenia pracowników itp.
Podział na koszty stałe i zmienne uwzględnia sposób reagowania całkowitej sumy tych kosztów na zmiany wielkości produkcji. Koszty stałe, w wypadku wzrostu lub spadku produkcji do określonych granic, utrzymują się na nie zmienionym poziomie. Przykładem może tu być większa część kosztów ogólnozakładowych lub część kosztów wydziałowych (amortyzacja, płace personelu technicznego i administacyjnego), które nie zmieniają się wraz ze wzrostem lub spadkiem produkcji. Ponieważ suma tych kosztów po przekroczeniu określonego stopnia spadku lub wzrostu produkcji lub w pewnych okolicznościach może ulec zmianom, koszty te nazywane są kosztami względnie stałymi. Koszty zmienne ulegają natomiast wzrostowi lub spadkowi w miarę zmian w wielkości produkcji. Zaliczamy do nich koszty materiałów bezpośrednich lub płac bezpośrednich, które zmieniają się proporcjonalnie do zmian produkcji.
Wspomniana właściwość kosztów względnie stałych powoduje, że do pewnych granic koszty te obliczane na jednostkę wyrobu są coraz to mniejsze i dlatego wzrost produkcji lub usług sam w sobie jest źródłem obniżki kosztów. Przedstawić to można na przykładzie.
Leave a reply