Rentowność, rozumiana jako zjawisko osiągania przychodów z działalności podmiotu gospodarczego przewyższających koszty jej prowadzenia, jest podstawowym celem funkcjonowania jednostki gospodarczej. Ustalenie wysokości zysku w jednostce gospodarczej pozwala jedynie stwierdzić, czy jest ona rentowna, lecz nie wskazuje skali rentowności. Stopień rentowności bada się za pomocą wskaźników rentowności, wyrażających stosunek efektów ekonomicznych do poniesionych nakładów na ich osiągnięcie. Wskaźniki rentowności pokazują zatem stopień efektywności środków zaangażowanych (np. środki trwałe, obrotowe) lub zużytych (np. zużycie materiałów, płace) w działalności gospodarczej.
Wskaźniki te mogą występować w różnych postaciach, w zależności od tego, jakie wielkości ekonomiczne są podstawą liczenia, i dlatego różnią się one między sobą treścią lub zakresem wielkości występujących w liczniku i mianowniku wskaźnika. Ze względu na zakres przedmiotowy wyróżnia się wskaźniki rentowności ogólne lub syntetyczne, charakteryzujące stopień efektywności działania jednostki gospodarczej jako całości, oraz wskaźniki rentowności cząstkowe, opisujące efektywność wykorzystania poszczególnych czynników wpływających na działalność gospodarczą.
Analiza rentowności polega na obliczeniu i ocenie osiągniętych wskaźników rentowności przez ich porównanie ze wskaźnikami z okresów ubiegłych, wskaźnikami dla podobnych jednostek gospodarczych lub ze wskaźnikami wzorcowymi (planowanymi). Pozwala to ustalić kierunek i wielkość odchyleń oraz określić przyczyny wpływające na odchylenie, zwłaszcza wtedy, gdy kierunek odchyleń jest – z punktu widzenia gospodarności – niepożądany.
Niektóre z najczęściej stosowanych wskaźników rentowności zostały już opisane w jednym z rozdziałów w punkcie zatytułowanym „Kredytowanie działalności podmiotów gospodarczych”, gdzie omówiono:
– wskaźnik zyskowności (rentowności) sprzedaży (Wz), informujący o tym, ile procent zysku w stosunku do sprzedaży przynosi działalność danej jednostki:
– wskaźnik zyskowności (rentowności) aktywów (fVza), charakteryzujący efektywność gospodarowania posiadanymi aktywami dla osiągnięcia określonego poziomu zysku:
– wskaźnik rentowności kapitału (fVrk), obrazujący jaki poziom zysku przynosi jednostce gospodarczej zaangażowany kapitał własny.
Przedstawimy teraz jeszcze trzy spośród innych wskaźników rentowności stosowanych w praktyce jednostek gospodarczych.
Leave a reply