Rozliczenia clearingowe

Dalszym krokiem w racjonalizacji rozliczeń bezdewizowych, której podstawą stały się doświadczenia i praktyczna realizacja transakcji kompensacyjnych, były bilateralne, czyli dwustronne, umowy clearingowe zawierane między dwoma państwami. Regulowanie należności, jeżeli idzie o ich istotę, następowało w podobny sposób, lecz ich forma była zgoła inna, gdyż została ujęta w określone ramy administracyjne i rozliczenie zostało powierzone wyspecjalizowanym instytucjom finansowym. Clearing dwustronny polega na wyrównywaniu należności i zobowiązań wynikających z obrotów między dwoma państwami. Płatności te wynikają najczęściej z wymiany handlowej, lecz mogą dotyczyć również innych płatności związanych na przykład z usługami transportowymi, obrotem turystycznym itp. Przewaga clearingu dwustronnego, który przedstawiony jest schematycznie na rys. 6, nad transakcjami kompensacyjnymi wynika głównie z tego, że w clearingu dwustronnym pojedynczy kupcy mogą swobodnie zawierać kontrakty, nie muszą martwić się o wyszukanie partnerów i dbać o powiązanie dostaw towarów.

Podstawą rozliczeń clearingowych są dwojakiego rodzaju umowy międzynarodowe: umowa handlowa i umowa płatnicza. Umowa handlowa, której głównym celem jest zrównoważenie wartości obrotów między obu krajami, określa ilość i rodzaj towarów, będących przedmiotem wymiany towarowej, oraz inne czynniki stanowiące obiekt rozliczeń clearingowych, np. usługi, turystyka. Umowa płatnicza ustala warunki przeprowadzania rozliczeń między obu państwami. Określa się w niej między innymi instytucje bankowe prowadzące rachunki clearingowe, walutę stosowaną w rozliczeniach, koszty i oprocentowanie rachunków, wysokość kredytu technicznego oraz sposób i częstotliwość regulacji salda clearingowego. Umowy te zawierają władze obydwu krajów, transakcje natomiast – poszczególne jednostki gospodarcze dokonujące sprzedaży i zakupu towarów lub usług.