Zasady planowania, powstałe na gruncie dorobku nauki i doświadczenia wynikającego z praktycznej działalności podmiotów gospodarczych, oznaczają normy i reguły postępowania w tworzeniu planów oraz ich realizacji. Nie ma jednoznacznych, ściśle określonych i ograniczonych liczebnie zasad planowania dopuszczających jedną tylko możliwą interpretację. Jedne zasady preferowane są w planowaniu strategicznym, inne w planowaniu taktycznym i operatywnym. Odrębne zasady odnoszą się do planowania długookresowego, inne do krótkoterminowego, łącznie z planowaniem operatywnym. Zróżnicowanie zasad planowania wynika również z wielkości, zasięgu oddziaływania oraz charakteru i struktury organizacyjnej jednostki prowadzącej działalność gospodarczą, np. samodzielne jednostkowe przedsiębiorstwo, trust, kartel, koncern. Wyodrębnienie podmiotów gospodarczych według rodzaju działalności (np. przedsiębiorstwa przemysłowe, handlowe, rolne) decyduje również o wyborze i zastosowaniu określonych zasad planowania. To zróżnicowanie sprawia, że omówione zostaną tylko najczęściej stosowane zasady planowania.
Zasada realności planu oznacza, że zadania zawarte w planie powinny być możliwe do wykonania przez jednostkę gospodarczą w istniejących warunkach. Nie mogą to być zadania ustalone na wyrost, których nawet przy najlepszej pracy podmiotu gospodarczego nie można osiągnąć. Jeżeli na przykład zakłada się w planie wzrost sprzedaży wyrobów lub usług w wyniku rozszerzenia działalności przez pozyskanie kapitałów obcych (np. pożyczki, kredyty bankowe), lecz dotychczasowe wyniki jednostki gospodarczej lub sytuacja rynkowa (np. duża konkurencja) nie gwarantują terminowej spłaty kredytów, to jest to sprzeczne z zasadą realności planu. Podobnie jest wtedy, gdy w sporządzeniu planu nie uwzględniono zarysowujących się już wówczas w skali międzynarodowej tendencji w zmianach kursów walut, co może wpłynąć na nieopłacalność wytwarzania wyrobów lub nawet produkcji całych branż.
Zasada wariantowych rozwiązań – nazywana również zasadą alternatywnych rozwiązań – przyjmuje, że do planowanych rezultatów można dojść różnymi drogami i przy angażowaniu różnych środków, dlatego też opracowuje się różne warianty planu, które to uwzględniają. Zasada ta nabiera istotnej wagi wówczas, gdy – po określeniu zadań jednostki gospodarczej – mogą wystąpić okoliczności inne od pierwotnie przewidzianych (np. zmiana cen i taryf, zmiana zasad podatkowych, zmniejszenie lub wzrost chłonności rynku na produkowane wyroby) w jednej z wersji planu. Musi wtedy więc zapaść decyzja precyzująca, który z planowanych wariantów należy realizować.
Leave a reply